Istorijat rudnika „Soko“ i najveće nesreće koje su se desile u njemu

Direktor Opšte bolnice u Aleksincu Goran Vidić kaže da je u toj bolnici zbrinuto 18 povređenih rudara. U Kliničkom centru Niš zbrinuta su dvojica sa povredama grudnog koša.

Reč je o rudniku sa metanskim režimom rada gde postoji poseban rizik od eksplozije. Eksploataciono polje zahvata atare sela Čitluk, Vrelo i okolnih sela, i naselja istočno, severoistočno i zapadno od sela Čitluk.

Istorijat rudnika „Soko“ može se prikazati kroz nekoliko etapa.

Prva etapa je period od 24 godine, i ona obuhvata vreme od 1898. godine i 1908. godinu kao početak eksploatacije, pa sve do 1922. godine kada o rudniku „Soko“ piše Ridiger. U navedenom periodu proizvedeno je 675 tona uglja, navodi se na sajtu rudnika.

Druga etapa je takođe period od 24 godine, kada počinje intenzivniji rad na istraživanju ležišta i proizvodnji uglja. Ova etapa obuhvata period od 1923. godine zaključno sa 1945. godinom. U ovom periodu proizvedeno je 3.086 tona uglja.

Treća etapa je period od 25 godina, kada nastaje prva modernizacija rudnika i obuhvata period od 1946. godine zaključno sa 1970. godinom i ukupnom proizvodnjom od 2.362.698 tona uglja. Godinu 1970. karakteriše i postizanje maksimalne godišnje proizvodnje od 224.400 tona uglja.

Period od 8 godina je četvrta etapa, i to od 1971. godine do 1978. Ovaj period karakterišu učestali jamski požari, rudarske nesreće, izboj gasa uglja i srenskog materijala iz masiva u radni prostor i pad proizvodnje. U ovom periodu proizvedeno je 756.398 tona uglja.

Peta faza obuhvata 21 godinu i to od 1979. do 1999. godine. Završena je sanacija i oporavak rudnika, proizvodnja raste, investicije su u naglom usponu, svi ekonomski pokazatelji su pozitivni i realizuje se sanaciono investicioni program. Ukupna proizvodnja za taj period iznosti 3.311.621 tona uglja.

Šesta etapa obuhvata period od pet godina, od 2000. do 2005. godine sa ukupnom proizvodnjom od oko 600.000 tona uglja. Tu je projekat otvaranja novog rudnika za 21 vek sa impozatnim investicionim ulaganjima koja se mere u milionima evra. Nov sistem za pranje uglja, nova upravno pogonska zgrada površine oko 2.000 metara kvadratnih.

Ako se analizira proizvodnja od 1928. godine zaključno sa 2008, tj. za 80 godina rada, može se reći da je proizvedeno 7.035.000 tona komercijalnog uglja (88.000 tona godišnje), iskopano je više od 2.500.000 tona jalovine, što znači 9.835 000 tona rovne mase (123.000 tona mesečno).

Nesreće

Jedna od najvećih nesreća u rudniku „Soko“ u Sokobanji odnela je 29 života, a dogodila se 1998. godine.

Došlo je do izbijanja otrovnih gasova koji su doveli do nesreće kada je stradalo 29 rudara od kojih je deset bilo izloženo toplotnom i mehaničkom udaru eksplozije, a ostalih 19 rudara se ugušilo jer nije bilo dovoljno kiseonika.

Zbog zapaljivanja i eksplozije metana 1974. godine u ovom rudniku nastradalo je 15 rudara, dok je iduće 1975. god. došlo do izboja gasa i materijala i tom prilikom je nastradalo pet rudara.

U ovom rudniku dogodilo se još nekoliko nesreća u kojima su pojedinačno stradali rudari na svom poslu.

Štrajk

Rudari su u rudniku Soko štrajkovali 2016. godine, jer rudarima u Srbiji iz rudnika sa podzemnom eksploatacijom godinama nisu isplaćivane naknade za smenski rad u visini od 1,6 miliona evra. Tada je 550 rudara stupilo u štrajk.

U rudniku „Soko“ radi oko 300 rudara, i on je jedan od četiri aktivna rudnika na jugu zemlje, pored Lece kod Medveđe sa oko 400 zaposlenih, Grot kod Krive Feje sa oko 150 rudara i Bosi metal u Ljubati kod Bosilegrada, gde radi pedesetak ljudi.