Nova zakonska obaveza: Subjekti u Srbiji do 1. decembra moraju prijaviti stvarne vlasnike

Od 1. oktobra 2025. godine u Srbiji počinje primena Zakona o centralnoj evidenciji stvarnih vlasnika, koji svim registrovanim subjektima nameće obavezu da prijave svoje stvarne vlasnike najkasnije do 1. decembra iste godine. Reč je o meri koja treba da poveća transparentnost poslovanja i olakša praćenje vlasničkih struktura pravnih lica.

Obaveza se odnosi na širok spektar subjekata — od privrednih društava (izuzev javnih akcionarskih), zadruga i stranih ogranaka, do fondacija, zadužbina, udruženja, ustanova i predstavništava stranih organizacija. Svi oni moraće da identifikuju fizičko lice ili lica koja imaju stvarni, stvarno odlučujući uticaj na poslovanje.

Stvarnim vlasnikom smatra se svako lice koje posredno ili neposredno poseduje najmanje 25 odsto udela ili glasova, ima preovlađujući uticaj na odlučivanje, obezbeđuje sredstva koja bitno utiču na rad subjekta, ima dominantan položaj u trastu ili je osnivač, korisnik ili član upravljačkog organa fondacije ili zadužbine.

Proces prijave predviđa više koraka. Najpre, subjekti moraju identifikovati ko se prema zakonu smatra stvarnim vlasnikom, što može biti zakonski zastupnik ili član organa upravljanja, zavisno od unutrašnjih akata. Nakon toga je potrebno prikupiti odgovarajuću dokumentaciju — od osnivačkih akata i odluka o osnivanju, do ličnih dokumenata stvarnih vlasnika i eventualnih izvodа iz stranih registara.

Prijava se podnosi elektronski, preko portala Agencije za privredne registre, za šta je neophodan elektronski potpis zakonskog zastupnika. Pored toga, vlasnik mora potpisati posebnu izjavu koja se takođe unosi u registar.

Kada je reč o fondacijama, ukoliko je osnivač pravno lice, zakon nalaže da se kao stvarni vlasnik prijavljuje fizičko lice koje je stvarni vlasnik tog pravnog lica, dok izjava ostaje obaveza zakonskog zastupnika fondacije.

Za sve subjekte koji propuste ovu zakonsku obavezu predviđene su posledice. APR će voditi listu onih koji nisu evidentirali stvarne vlasnike, a ti subjekti biće svrstani u kategoriju visokog rizika u skladu sa propisima o sprečavanju pranja novca i finansiranja terorizma. Zakon predviđa i novčane kazne za nepostupanje.

Važno je i to što se obaveza odnosi i na udruženja koja ne obavljaju aktivnosti, ali su i dalje registrovana u APR-u.

Novina u odnosu na prethodni sistem jeste mogućnost istovremenog prijavljivanja više osnova za utvrđivanje stvarnog vlasnika. Subjekti će imati i godišnju obavezu potvrđivanja tačnosti unetih podataka, jednostavnom elektronskom potvrdom ukoliko nije bilo promena.