Banke prodale potraživanja od firmi i građana u vrednosti 81,8 milijardi dinara: Koja su prava dužnika

Udruženje za zaštitu potrošača Efektiva objavilo je u četvrtak da je Alta banka preuzela potraživanja Univerzal banke u stečaju, objavljujući istovremeno i dopis kojim se jedan od dužnika obaveštava da svoje dugovanje treba sada da uplati Alta banci, piše N1.
 
Propis koji je u nadležnosti Narodne banke Srbije - Zakon o zaštiti korisnika finansijskih usluga dopušta mogućnost ustupanja potraživanja koje banka ima prema fizičkom licu - korisniku finansijskih usluga jedino drugoj banci, ističe Narodna banka Srbije u odgovoru portalu N1.
 
"U skladu sa ovim zakonom, banka je dužna da o ustupanju potraživanja obavesti korisnika - bez odlaganja, pri čemu korisnik zadržava sva prava koja su ugovorena, kao i pravo isticanja prigovora prema drugoj banci koje je imao i prema prvoj banci", ukazuju u NBS.

Druga banka, ističu, ne može korisnika dovesti u nepovoljniji položaj od položaja koji bi imao da to potraživanje nije preneto i korisnik zbog toga ne može biti izložen dodatnim troškovima.

Kamata ne sme da bude veća - može niža

"To zapravo znači da nova banka ne može da zaračuna višu kamatu od inicijalno ugovorene, s tim što nema prepreka da primeni nižu kamatnu stopu tj. povoljnije uslove otplate", ukazuju u NBS.
 
Takođe, banka ima obavezu da pre donošenja odluke o ustupanju potraživanja od fizičkog lica drugoj banci proceni uticaj tog ustupanja na određene parametre poslovanja, kao i da o nameravanom ustupanju obavesti Narodnu banku Srbije najkasnije 30 dana pre zaključenja ugovora o ustupanju, uz dostavljanje propisane dokumentacije, te da o izvršenom ustupanju obaveste NBS u roku od pet dana od dana ustupanja.

"Predmet ustupanja mogu biti potraživanja banke iz ugovora o kreditu, ugovora o dozvoljenom prekoračenju računa i ugovora o izdavanju i korišćenju kreditne kartice, kao i po osnovu nedozvoljenog prekoračenja", ističu u NBS.

Šta kada je banka-poverilac u stečaju

U situaciji kada se steknu uslovi za otvaranje stečajnog postupka ili postupka likvidacije prestaju sve nadležnosti Narodne banke Srbije u odnosu na tu banku, a funkciju stečajnog, odnosno likvidacionog upravnika ima Agencija za osiguranje depozita, koja je nadležna za sprovođenje svih radnji i postupaka banke u stečaju, odnosno u likvidaciji.
 
"Međutim, usled toga ne prestaje obaveza korisnika finansijskih usluga da i dalje izmiruje svoje obaveze prema banci u stečaju, a što je definisano drugim relevantnim propisima", objašnjavaju u NBS.

Kada zastareva dug po kreditu

Ugovori o kreditu zastarevaju za 10 godina.
 
"U vezi sa pitanjem o zastarelosti potraživanja banke od dužnika fizičkih lica po osnovu ugovora o kreditu, ukazujemo na to da se u konkretnom slučaju primenjuju opšta pravila za zastarelost koja su uređena odredbama Zakona o obligacionim odnosima , te se na ugovor o kreditu primenjuje opšti rok zastarelosti od 10 godina", ističu u NBS.
 
Međutim, u centralnoj banci ukazuju na takozvani prekid zastarelosti, koji je uređen istim zakonom, a podrazumeva "situaciju koja nastaje radnjom poverioca ili dužnika, a ima za posledicu da se vreme koje je proteklo pre prekida ne računa u zakonom predviđeni rok za zastarelost, te zastarni rok počinje teći iznova posle prekida".

Zastarevanje - ispočetka

Zastarevanje koje počinje teći iznova posle prekida, navršava se, ukazuju u NBS kad protekne onoliko vremena koliko je zakonom određeno za zastarevanje koje je prekinuto.
 
"Radnje koje utiču na prekid zastarelosti jesu radnje dužnika (na primer priznanje ili isplata duga, davanje obezbeđenja, otplata kamate od strane dužnika) i poverioca (na primer podnošenje tužbe odnosno preduzimanje bilo koje druge radnje pred sudom ili nadležnim organom u cilju utvrđivanja, obezbeđenja ili ostvarenja potraživanja)", pojašnjavaju u NBS.

Šta je sa sredstvima obezbeđenja

Sa ustupanjem potraživanja se prenose i sporedna prava, kao što su hipoteka, zaloga, prava iz ugovora sa jemcem, prava na kamatu, ugovornu kaznu i sl.

"Dužnik čije je potraživanje ustupljeno, zadržava sva prava koja su ugovorena, kao i pravo isticanja prigovora prema prijemniku (banci - prim.aut), a prijemnik ga ne može dovesti u nepovoljniji položaj od položaja koji bi imao da njegovo potraživanje nije ustupljeno i ne može biti izložen dodatnim troškovima", ističu u NBS.

Hipoteka može da se naplati i posle zastarevanja, ali...

Zastarelost potraživanja koje je obezbeđeno je uređeno takođe odredbama Zakona o obligacionim odnosima kojima je propisano da "kad protekne vreme zastarelosti, poverilac čije je potraživanje obezbeđeno zalogom ili hipotekom može da se namiri samo iz opterećene stvari, ako je drži u rukama ili ako je njegovo pravo upisano u javnoj knjizi".

Međutim, zastarela potraživanja kamata i drugih povremenih davanja ne mogu se namiriti ni iz opterećene stvari, ističu u NBS.

"Kada je reč o hipoteci, kao sredstvu obezbeđenja, u skladu sa odredbama Zakona o hipoteci, hipotekarni poverilac može da se namiri iz vrednosti hipotekovane nepokretnosti i posle zastarelosti obezbeđenog potraživanja, u kom slučaju, kamata i druga povremena davanja ne mogu se namiriti iz predmeta hipoteke", precizira Narodna banka Srbije.