Registar pedofila svake godine duži za 100 novih imena

Registar pedofila, odnosno posebna evidencija osoba osuđenih za krivična dela seksualnog nasilja nad maloletnicima, vodi se na osnovu Zakona o posebnim merama za sprečavanje vršenja krivičnih dela protiv polne slobode prema maloletnim licima, koji je u javnosti poznat kao „Marijin zakon“, piše N1.

Registar je osnovan 2015. godine, a u njega su prve četiri osobe upisane tek sredinom 2016. godine, pošto je “Marijin zakon” predvideo da se u njemu mogu naći samo oni koji su pravosnažno osuđeni posle stupanja zakona na snagu.

Iz godine u godinu spisak seksualnih prestupnika čije žrtve su deca postajao je sve duži i duži. Početkom 2019. godine u njemu je bilo upisano 96 imena, a već u oktobru iste godine čak 279. Godinu dana kasnije, u oktobru 2020. bilo ih je 371, a u aprilu 2021. godine – 416.

Samo godinu dana kasnije, u aprilu 2022. godine registar je dostigao brojku od 519 osuđenika, a prošle godine u avgustu bilo ih je 675. Prema poslednjim podacima Uprave za izvršenje krivičnih sankcija, trenutno se vodi posebna evidencija za 771 osobu koja je pravosnažno osuđena zbog seksualnog nasilja nad maloletnicima.

Brojke pokazuju da se svake godine Registru pedofila dodavalo oko 100 novih imena, a nekada i više, što znači da se godišnje donese isto toliko pravosnažnih presuda za krivična dela iz oblasti seksualnog nasilja nad maloletnicima.

Pukovnica policije u penziji Slavica Radovanović kaže za N1 da brojke govore da su se ljudi osnažili da prijave zločine, ali i da sistem sve bolje i bolje reaguje tako što donosi osuđujuće presude.

“Treba da budemo zadovoljni što sistem prepoznaje ova krivična dela i što im se pristupa s dužnom pažnjom”, kazala je Radovanović.

Ona dodaje da broj presuda govori i to da se vraća poverenje u sistem, kao i da su presude poruka da će žrtve biti zaštićene, a počinioci ne – bez obzira na njihovu prepoznatljivost u javnosti.

Registar za državne organe, za javnost nedostupan
Kako su za portal N1 objasnili iz Uprave za izvršenje krivičnih sankcija, registar sadrži ime i prezime osuđenog, matični broj, adresu prebivališta, podatke o zaposlenju, kao i podatke od značaja za fizičko prepoznavanje (urođene znake, tetovaže) i njegove fotografije. Tu si i podaci o krivičnom delu i kazni na koju je osuđen, podaci o pravnim posledicama osude, podaci o sprovođenju posebnih mera propisanih zakonom, kao i DNK profil osuđenog.

Marijin zakon se primenjuje na osuđene koji su nad maloletnicima izvršili krivična dela: silovanje, obljuba nad nemoćnim licem, obljuba sa detetom, obljuba zloupotrebom položaja, nedozvoljene polne radnje, podvođenje i omogućavanje vršenja polnog odnosa, posredovanje u vršenju prostitucije, prikazivanje, pribavljanje i posedovanje pornografskog materijala i iskorišćavanje maloletnog lica za pornografiju, navođenje maloletnog lica na prisustvovanje polnim radnjama, iskorišćavanje računarske mreže ili komunikacije drugim tehničkim sredstvima za izvršenje krivičnih dela protiv polne slobode prema maloletnom licu.

Osuđenima za ova krivična dela sud ne može da ublaži kaznu, niti se on može uslovno otpustiti. Krivično gonjenje i izvršenje kazne ne zastarevaju za krivična dela ovog zakona koja su izvršena prema maloletnim licima.

Podaci iz evidencije vode se trajno i ne mogu se brisati, ali su za javnost tajni. Iz Uprave za izvršenje krivičnih sankcija pojašnjavaju da se podaci iz Registra pedofila mogu dati sudu, javnom tužiocu i policiji u vezi sa krivičnim postupkom koji se vodi protiv osobe iz evidencije.

Uz obrazložen zahtev, podaci se mogu dati i državnom organu, preduzeću, drugoj organizaciji ili preduzetniku, ako još traju pravne posledice osude i ako za to postoji opravdani interes zasnovan na zakonu.

“Državni i drugi organi, kao i pravna lica ili preduzetnici koji rade sa maloletnim licima dužni su da zatraže podatak da li je lice koje treba da zasnuje radni odnos kod njih, odnosno obavlja poslove sa maloletnim licima, upisano u posebnu evidenciju”, kažu iz Uprave za izvršenje krivičnih sankcija.

U pojedinim državama registar je javan

Pojedine evropske države, poput Velike Britanije, Belgije i Norveške, registre pedofila učinile su javno dostupnim. Javni registar pedofila ima i Severna Makedonija, koja evidenciju vodi od januara 2012. Međutim, iako bi registar trebalo da je javno dostupan, internet stranica na kojoj je – ne radi. Registar pedofila javan je i u Poljskoj od 2018. godine. U Americi postoji javni registar svih seksualnih prestupnika, u kojem organi vlasti prate kretanje seksualnih prestupnika – silovatelja i pedofila.

Za počinioce ovih krivičnih dela primenjuje se mera obaveznog javljanja organu policije i organu Uprave za izvršenje krivičnih sankcija (Povereničkoj kancelariji) koja se bavi sprovođenjem i kontrolom posebnih mera iz ovog zakona. Počinioci su posle izdržane kazne zatvora dužni da se javljaju policiji i povereniku svakog meseca, najkasnije do 15. u mesecu. Ukoliko to ne rade, poverenik obaveštava sud o tome.

Prema „Marijinom zakonu“, primenjuju se i posebne mere. Naime, zabranjeno im je da posećuju mesta na kojima se okupljaju maloletnici (vrtići, škole…).

Osobe iz registra su u obavezi da posećuju profesionalna savetovališta i ustanove, kao i da poverenika obaveštavaju o promeni prebivališta, boravišta ili radnog mesta. U slučaju da putuju u inostranstvo o tome moraju da obavezno obaveste poverenika i policiju i da ostave adresu na kojoj će biti u inostranstvu, kao i kontakt osobe kod koje će biti.

Takođe, za počionice krivičnih dela iz ovog Zakona obavezno nastupaju i sledeće pravne posledice: prestanak vršenja javne funkcije, prestanak radnog odnosa, odnosno prestanak vršenja poziva ili zanimanja koje se odnosi na rad sa maloletnim licima, zabrana sticanja javnih funkcija, zabrana zasnivanja radnog odnosa, odnosno obavljanja poziva ili zanimanja koje se odnosi na rad sa maloletnim licima.

Posle isteka svake četiri godine od početka primene posebnih mera sud, koji je doneo prvostepenu odluku, odlučuje o potrebi njihovog daljeg sprovođenja, do 20 godina od isteka kazne.